historia warszowa 1Świnoujście jest jedynym miastem w Polsce leżącym na 44 wyspach, z czego tylko trzy: Uznam, Wolin i Karsibór są zamieszkałe. Wśród tych trzech wysp nietypowe jest pochodzenie wyspy Karsibór. Stanowiła ona niegdyś całość z wyspą Uznam. W 1880 roku chcąc skrócić drogę wodną ze Świnoujścia do Szczecina przekopano siedmiokilometrowy kanał nazwany Kaiserfahrt (Kanał Cesarski), obecnie Kanał Piastowski, odcinając po prostu część wyspy. Wyspę w ten sposób utworzoną nazwano Karsibór od nazwy wioski jaka w tym miejscu wówczas istniała. Nazwa Świnoujście do połowy XX wieku obejmowała tylko część leżącą wzdłuż zachodniego brzegu Świny na wyspie Uznam i to dopiero od 1743 roku w związku z projektem budowy portu u ujścia Świny, w okolicach przeprawy promowej między dwiema osadami West Swine i Ost Swine (dzisiejszy Warszów).

Początki prawobrzeżnej osady są mało znane. Jednak już w XIII wieku istniała tam mała osada, której mieszkańcy utrzymywali się z obsługi przeprawy przez Świnę, rybołówstwa i rolnictwa. Rozwój osady nastąpił wraz z rozwojem portu w Świnoujściu. Mężczyźni znaleźli zatrudnienie przy licznych budowach związanych z portem, pilotażem statków. Coraz bardziej rozwijała się też przeprawa promowa - dzierżawiona wtedy (do 1854 roku) przez jedną z rodzin, nazwiskiem Jahnke. Obok przeprawy szybko też stanęła gospoda w której podróżni spędzali czas czekając na prom. Cieszyła się ona dużym uznaniem nie tylko wśród podróżnych ale i wśród mieszkańców po obu stronach rzeki.

historia warszowa 2Osada ta nigdy nie osiągnęła statusu takiego jak jej bliźniacza siostra West Swine. Była jednak ważnym zapleczem gospodarczym. Tutaj też najwcześniej, bo już w latach 1848 - 1860 zbudowano twierdzę portową. Później gdy rozrastały się nadbrzeżne forty straciła swoje pierwotne znaczenie ogniowe stając się zapleczem magazynowym i węzłem telekomunikacyjnym, połączonym specjalnym promem fortecznym ze świnoujskim zespołem wartownym. Rozebrano ją w latach 70 -tych XX wieku w związku z rozbudową Świnoportu.

Po wschodniej stronie Świny w miejscowości Osternothafen (Chorzelin - latarnia, forty Gerharda, bunkry) już w 1805 roku zapalono prymitywną latarnię morską - drewnianej konstrukcji, wyposażoną w system luster. Jednak to na Warszowie, w samym centrum dzielnicy tuż obok szkoły na ulicy Sosnowej znajduje się zabytek przyrodniczy - tzw. Dąb Latarników. Jest to dąb szypułkowy mierzący w obwodzie ponad 6 metrów i liczący ponad 500 lat. Według legendy już w czasach słowiańskich, aby ułatwić statkom bezpieczne wejście do przystani rozpalano na wydmach olbrzymie ognisko. Obowiązkiem dawnych latarników było stałe utrzymywanie ogniska. Teren w pobliżu był cały zalesiony, nie było więc problemu ze zdobyciem surowca na ognisko. Powracającym za dnia żeglarzom drogę wskazywał obłok dymu. A w nocy płomień ognia. W czasem pobliskie lasy zostały wycięte na opał. Został tylko samotny dąb, pod którym pilnujący ognia chronili się przed słonecznym skwarem, deszczem oraz odpoczywali nocą. Tutaj opowiadano sobie niesamowite historie o zamorskich krajach i przygodach żeglarzy. Z czasem dąb urósł do rangi drzewa - symbolu. Nie sposób nie zauważyć tu analogii między Dębem Latarników a dębem Dewajtis z powieści Rodziewiczówny pod tym samym tytułem.

historia warszowa 3Spacerując po Warszowie być może odnajdziemy jeszcze fundamenty dawnego kościółka ewangelickiego zbudowanego w latach 1908 - 1910 na fundamentach z granitu, przy obecnej ulicy Norweskiej. Zostało też jeszcze trochę XIX wiecznej zabudowy przede wszystkim wzdłuż ulicy Barlickiego, które przypominają czasy dawnej prosperity. Po wojnie tutaj właśnie w 1953 roku zaczęto budowę pierwszych bloków mieszkalnych. Wcześniej nieco (w 1946 roku) doprowadzono też w czasie naprawy napowietrznej linii energetycznej energię elektryczną. W 1959 roku zbudowano przystań promową, a w 1966 oddano do użytku stację PKP. W marcu 1966 roku rozpoczęto prace ziemne pod budowę Świnoportu a już w czerwcu 1968 oddano Świnoport II. Ogólnie jednak dzielnica ta jest trochę zaniedbana, chociaż ma wszelkie predyspozycje, aby w przyszłości stać się luksusową dzielnicą willową Świnoujścia, ze względu na swoje położenie i możliwości rozbudowy.

Kończąc można dodać, że dzisiejsi podróżni bez problemu kupują bilety do Świnoujścia na stacjach kolejowych. Do końca lat 50 - tych XX wieku nie było to takie oczywiste, z tego prostego względu, że stacja taka nie figurowała w spisach PKP. Wiemy, że stacja PKP znajduje się po wschodniej stronie, właśnie na Warszowie, a Poznańska Regionalna Komisja Ustalania Nazw Miejscowości przemianowała Warszów na Odrę, a PKP wprowadziła na biletach nazwę Odra Port. Dopiero w 1959 roku, kiedy to 28 sierpnia tego roku Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej przyłączono Warszów do Świnoujścia, PKP przywróciła normalną nazwę.